Spis treści
Transformacja gospodarcza w Polsce spowodowała dynamiczny rozwój przedsiębiorczości. W latach 90 gospodarka polska a w niej sektor małych i średnich przedsiębiorstw rozwijały się bardzo dynamicznie. Podczas restrukturyzacji zakładów państwowych, zwalniano z pracy wielu ludzi, którzy znaleźli się w sytuacji, kiedy dalsze życie ich a także ich rodzin zależało od tego czy znajdą pomysł na pracę, na zarabianie pieniędzy. Wiele osób wykorzystało tą sytuację, zakładając małe (najczęściej rodzinne) firmy, o niewielkim kapitale założycielskim, bardzo często wykorzystywali oni tzw. „odprawy”, czyli pieniądze wypłacane przez zakłady zwalnianym pracownikom, były to kapitały założycielskie[1] wielu przyszłych firm. Do 1997r. było zarejestrowanych 2.379.949 przedsiębiorstw w tym 92,1% stanowiły przedsiębiorstwa zatrudniające 1-5 pracowników, 6,6 % firm 344.000 zatrudniające od 6-50 pracowników, oraz 1% zatrudniających od 51-250 pracowników. Dane te należy zweryfikować gdyż niektóre z firm zakończyły lub zawiesiły działalność. Szacuje się, że liczba aktywnych przedsiębiorstw wynosi około 1.344.000 przedsiębiorstw[2].
Rozwój sektora Małych i Średnich Przedsiębiorstw (w dalszej części pracy zamiast pełnej nazwy będzie używany skrót MSP) przyczynił się do: wzrostu Produktu Krajowego Brutto, oraz wartości dodanej, zmniejszył także w znacznym stopniu bezrobocie, zapewniając wiele nowych miejsc pracy. Rząd liczy, że małe i średnie firmy powinny dać zatrudnienie ludziom odchodzącym z rolnictwa, a także młodzieży kończącej szkoły. Udział tego sektora i jego wpływ na gospodarkę kraju cały czas rośnie, co stanowi dobrą prognozę na przyszłość. Rząd mając na celu rozwój MSP przyjął projekt ustawy „Małe i średnie przedsiębiorstwa w gospodarce narodowej”, w którym określił politykę wobec sektora MSP[3]. Polityka ta ma być realizowana przy pomocy instrumentów: prawnych, finansowych, organizacyjnych i informacyjno szkoleniowych. Projekt ten nakłada na organy administracji publicznej obowiązek tworzenia korzystnych warunków dla funkcjonowania i rozwoju małych i średnich przedsiębiorców.
Zmiany makroekonomiczne zapoczątkowane w Polsce sprzyjały rozwojowi gospodarki, istniał dość duży popyt na towary produkowane przez polskie przedsiębiorstwa w kraju i w krajach post komunistycznych (istotne znaczenie miał w tym handel przygraniczny i „mały” eksport do krajów byłego Związku Radzieckiego). Co prawda w roku 1998 sytuacja ta uległa nieznacznemu pogorszeniu. Spadło tempo wzrostu PKB, zmniejszyła się dynamika produkcji, utrzymywał się niekorzystny bilans handlu zagranicznego, oraz wysoki poziom bezrobocia. Mimo to Polska w dalszym ciągu należała do najszybciej rozwijających się krajów europejskich.
Wielu właścicieli MSP ma pomysł na rozwinięcie interesu, ale przeszkodą w jego realizacji są wysokie koszty dostępu do kapitału. Zaciągnięcie kredytu jest dla drobnych przedsiębiorców dość dużym ryzykiem i oznacza postawienie wszystkiego na jedną kartę. Z kolei zaś zainwestowanie całego zysku oznaczałoby, że znaczącą pozycję na rynku zdobywałyby bardzo długo. Wejście zachodniego kapitału operującego dużym zasobem kapitałów spowoduje stworzenie silnej konkurencji dla rodzimych producentów i handlowców. Co prawda może to być objawem pozytywnym, gdyż wymusi to wzrost jakości świadczonych usług, poprawę efektywności produkcji i zmniejszenie ceny wytwarzanych produktów. Dla konsumentów jest to efekt pożądany, może jednak odbić się negatywnie na kondycji wielu firm, które mogą nie wytrzymać konkurencji przedsiębiorstw zagranicznych. Już obecnie olbrzymie hipermarkety stanowią konkurencję dla małych sklepików oferując duży asortyment towarów w jednym miejscu, niższe ceny, zagarniając lwią część rynku i zysków ze sprzedaży. Wiele problemów w funkcjonowaniu przedsiębiorstw stwarzają bariery prawne, coraz dotkliwiej odczuwana jest niewydolność systemu funkcjonowania prawa, jego niestabilność oraz przewlekłość postępowań, które w drobnych sprawach potrafią ciągnąć się latami. W związku z tym przedsiębiorcy często rezygnują z dochodzenia roszczeń, a straty ponoszone przez nich z tego tytułu są trudne do oszacowania.
Rozwój sektora MSP wymaga większej aktywności instytucji, które mogą przyczynić się do poprawy warunków funkcjonowania tych firm. Lata 90 charakteryzowały się procesami konsolidacji, zrzeszania małych i średnich przedsiębiorstw, tworzenie sejmików gospodarczych. Działania te miały na celu poprawę skuteczności działań poprzez tworzenie reprezentacji zdolnej do rozmów z władzami na tematy dotyczące przedsiębiorców. Rozbudowa Krajowego Systemu Usług dla MSP i poszerzanie zakresu współpracy i wymiany doświadczeń pomiędzy ośrodkami potwierdzają potrzebę integracji otoczenia biznesu.
Głównym celem niniejszej pracy jest przybliżenie problematyki sektora Małych i Średnich Przedsiębiorstw, a w szczególności:
· Rozdział pierwszy zawiera podstawowe definicje i pojęcia dotyczące sektora MSP, określa jego rolę -1998” w gospodarce kraju, przedstawia formy działalności gospodarczej MSP i dokonuje porównań uzyskanych wyników gospodarczych na tle całej gospodarki.
· Rozdział drugi ma na celu ukazanie sytuacji finansowej MSP, możliwości przedsiębiorstw w pozyskiwaniu kapitałów: na bieżącą produkcję jak i na inwestycję. Wady i zalety różnych form pozyskiwania kapitałów.
· Rozdział trzeci pokazuje wielkość zatrudnienia w sektorze MSP, jego strukturą oraz znaczeniem dla gospodarki w zwalczaniu bezrobocia.
· Rozdział czwarty ma na celu ukazanie wielkości handlu zagranicznego w Polsce, jakie znaczenie mają w tym MSP, jaka jest struktura handlu zagranicznego.
· Rozdział piąty zajmuje się problemem integracji Polski z Unią Europejską, zagrożeniami oraz szansami wynikającymi z tego faktu dla MSP. Pokazuje jak kraje Europy zachodniej postrzegają swój sektor Małych i Średnich Przedsiębiorstw.
· Rozdział szósty ma na celu stwierdzić, jakie problemy natury prawnej, fiskalnej, biurokratycznej nurtują przedsiębiorców. Nie podaje recepty na ich złagodzenie lub zlikwidowanie, samo spojrzenie na nie powinno dać do myślenia osobom odpowiedzialnym za wykonanie tych zadań.
Jest wiele opracowań dotyczących MSP i praca ta nie jest niczym wyjątkowym, ani też nie wyczerpuje w całości tematu, ma jedynie zapoznać się z sektorem MSP jego osiągnięciami, rolą w gospodarce kraju a także zwrócenie uwagi na utrudnienia w normalnym funkcjonowaniu np.: częste zmiany polityki fiskalnej, skomplikowane procedury uruchamiania i prowadzenia działalności gospodarczej, wysoki koszt kredytów itp.
Należy żywić nadzieję, że i nasze władze zauważają jak ważny dla polskiej gospodarki jest stan tego sektora i będą prowadzić odpowiednią politykę wobec małych i średnich przedsiębiorstw gdyż rozwój MSP jest ściśle powiązany z rozwojem całej gospodarki
